Fabryka Wkurw, czyli siedem grzechów głównych Fabryki Słów

Na temat Fabryki Słów planowałem napisać dwa teksty - jeden pozytywny i jeden zdecydowanie mniej sympatyczny... Co prawda jako pierwszy miał iść ten miły (w końcu gdybym nie widział zalet tego wydawnictwa, to bym je olewał, ergo - nie wkurwiałoby mnie), ale kolejność nieco się odwróciła i na początek idą gorzkie żale.

Najpierw odrobina tła: być może nie każdy z was wie, ale w FS kilka miesięcy temu doszło do sporych zmian kadrowych, wyleciał marketing, pojawił się zarządzający wszystkim dyrektor, zmienił się prowadzący fanpejdż, zmieniła się polityka wydawnicza, itp itd. Jednym słowem - zmiany, zmiany, zmiany. Minęło już ponad pół roku od czasu ich wprowadzenia, jest to więc dobry moment na ocenę działań wydawnictwa, a że grzeszków na sumieniu ma sporo, zdecydowałem się na formułę siedmiu grzechów głównych.

1. Pycha

Oj, pychy tutaj akurat nie brakuje. Weźmy chociażby ostatnie kontrowersje związane z wydaniem czwartego tomu Pana Lodowego Ogrodu (zresztą PLO4 pojawi się dla przykładu jeszcze kilka razy, jako sztandarowy produkt FS). Kto czytał ten wie. Mnóstwo rażących błędów ortograficznych, fatalna korekta, pozamieniane (nie z winy drukarni, numeracja stron jest poprawna) treścią strony. Generalnie rzecz biorąc, produkt dostarczony przez wydawnictwo jest wadliwy.
Jak reaguje, zalewana wiadomościami pisanymi przez rozczarowanych fanów, Fabryka? Ano nie reaguje wcale. Nie doczekamy się erraty do pobrania i wydrukowania we własnym zakresie, nie będzie plakatów w ramach zadośćuczynienia, nie pojawi się nawet jedno, krótkie i nic nie kosztujące oświadczenie ze słowem "przepraszam". Klient kupił, to niech klient się wypcha. Fabryce zadowolony konsument nie jest do niczego potrzebny, liczy się tylko to, że nakład schodzi - takie podejście jest znamienne i pojawia się właściwie w przypadku każdego tytułu wydanego wadliwie.
Nie myślcie zresztą, że autorzy (może poza Pilipiukiem i czołową trójką) traktowani są przez FS lepiej... Wiadomo wszak, że w wydawnictwie literackim najważniejsze jest samo wydawnictwo. Autor to chciwy niewolnik, którego łatwo zastąpić, czytelnik to zło konieczne. Kto śmie twierdzić inaczej, temu trzeba rękę upitolić, coby pisać już taki delikwent nie mógł.

2. Chciwość

Porzekadło mówi, że chciwy dwa razy traci. Natomiast chciwy wydawca wydaje jedną książkę rozbitą na dwa tomy, na czym zresztą często, paradoksalnie, traci. Wydanie jednej książki w dwóch tomach to przecież także podwójne koszty druku, składu, transportu, wystawienia w popularnych sieciach sprzedaży, podwójne nakłady na promocję (te oczywiście w przypadku drugiego tomu są mniejsze, niż przy "dziewiczym" wydaniu), oszczędza się jedynie na licencji, korekcie i tłumaczeniu.
W księgarniach znajdziemy obecnie pierwszy tom "Przebudzenia Lewiatana". Pierwszy z dwóch, chociaż recenzencka wersja tej powieści zmieściła się jakoś w jednym wydaniu i nikomu objętość (niecałe 700 stron) nie przeszkadzała... Smuci mnie to, bo naprawdę czekałem na Lewiatana, a już słychać głosy ludzi wcześniej zainteresowanych tym tytułem, że przez takie dzielenie zrezygnują z zakupu, skoro na całość muszą wydać dwa razy tyle pieniędzy i w dodatku czekać pół roku dłużej żeby przeczytać jedną książkę... A potem będzie płacz wydawnictwa, że im się kolejna seria nie sprzedaje i to wszystko wina czytelnika. Brawo FS, trzymajcie tak dalej! A przecież zaraz premiera Daylight War i identyczna akcja...

3. Nieczystość

Nieczystość, hmm... Tutaj dobrze będzie pasować wspomniana wcześniej korekta. Właściwie to nie, nie powinienem tutaj pisać o korekcie, bo to jak dzielić przez zero, pisać o czymś, co praktycznie nie istnieje. Jeszcze kilka miesięcy temu, z tego co pamiętam, korekta w FS odbywała się przez podwójne sczytywanie tekstu (a i wtedy nie było idealnie). Aktualnie nie sądzę, żeby zajmował się tym ktokolwiek kompetentny. Jednak nawet chcąc ciąć koszty wydania książki, można ten temat załatwić bardzo łatwo - wystarczy poprosić o informację zwrotną na temat błędów część recenzentów - egzemplarze recenzenckie i tak są do nich rozsyłane, a paru z nich pewnie jeszcze się ucieszy, że uczestniczy w procesie wydawniczym. Ile to będzie kosztować? Druk kilku cyfrówek więcej i koszt znaczków. Majątek.

4. Zazdrość

Zmiany okładek jednej serii w pełnej krasie

Fabryka dorobiła się własnego stylu wydawniczego, biorąc wydaną przez nich książkę nie musisz sprawdzać loga, wiesz, że to pozycja od FS. Czy jest to styl dobry, czy zły, tutaj opinie oczywiście mogą być różne (mi się podoba). Nikt jednak nie powie, że nie jest charakterystyczny i nie wniósł świeżego powiewu na rodzimy rynek wydawniczy. A jednak, jak tylko Fabryka zobaczy coś ciekawego u - czy to polskiej, czy zagranicznej - konkurencji, to zaraz ładuje w swoje książki. Zaczęliście zbierać serię w miękkich okładkach? No to dalsze tomy kupujcie sobie w zintegrowanych! Że pasują do siebie jak pięść do nosa? Jak ci nie pasuje, marudny czytelniku, to nie kupuj. O jakichś wspólnych akcjach promujących książki z innymi wydawnictwami (nie tylko literackimi) nawet wspominał nie będę, no bo jakże to tak "ONI mają się promować naszym kosztem?!" No i te porównania... Achaja jak Gra o Tron! Grzędowicz to taki nasz Tolkien! Foryś to wszak drugi Sapkowski ze swoim Wiedźminem. Co będzie za chwilę? Marcin Mortka jako polski Pratchett?

Pod zazdrość można też pod pasować masowe wykupowanie i przetrzymywanie licencji, skąd już tylko krok do...

5. Nieumiarkowanie w jedzeniu i piciu 

No dobra, wiadomo, że nie w jedzeniu i piciu, tylko w wydawaniu książek. Tajemnicą poliszynela było od lat, że FS wydawał zdecydowanie za dużo. Wiedział o tym każdy, kto chociaż odrobinę orientował się w książkowym rynku wydawniczym i podstawowych prawach ekonomii. Nie wiedzieli o tym jedynie szefowie Fabryki (a to przecież poważni biznesmeni).

Fejsbukowa akcja z niedokończonymi seriami

Wykupywanie zagranicznych licencji dziesiątkami bez żadnego planu i przygotowania, sięganie po książki spoza fantastyki, druk polskich autorów bestsellerowych (a książka każdego z nich z 3-7 wznowieniami!), debiutanci... Było tego zbyt wiele. Dochodziło do sytuacji, w której książki FS nie konkurowały z pozycjami innych wydawnictw, one walczyły o klienta pomiędzy sobą! Z takiego układu nie mogło się urodzić nic dobrego i oczywiście wszystko wyrżnęło gębą o beton. 

Skakali pomiędzy tymi seriami jak szaleni. Nie sprzedało się coś z urban fantasy? Weźmy kolejne, podobne, może to zaskoczy! Fatalne recenzje tego fantasy? Bierzemy następne, może to będzie nasza Gra o Tron! Ale zaraz, przecież kryminały i sensacje zawsze się sprzedawały, to weźmy jeszcze tę ładną Niemkę - ona ma kryminał i jest ładna, tak to będziemy promować. Że niby nas ludzie kojarzą z fantastyką tylko? To są głupi, mają kupować wszystko.
Teraz dobra passa się skończyła, złe inwestycje zaczęły wyraźnie drenować kieszenie, wkurwieni na brak kolejnych przygód swoich ulubieńców czytelnicy uważniej zaczęli patrzeć wydawcy na ręce, a to wszystko skończyło się grzechem oczywistym w tym przypadku.

6. Gniew

Gniew fanów, wiecznie rozczarowanych, mamionych obietnicami, kompletnie olewanych.
Fabryka zawsze miała grupę swoich hejterów (głównie antyfanów popu), jednak nie była ona aż tak liczna. Fani wydawanych przez nich pozycji oraz osoby neutralnie nastawione do samego wydawnictwa, nie byli skłonni głośno się oburzać, dzięki jednej rzeczy - kontakt z wydawnictwem przez fejsbukowy fanpejdż. Trzeba przyznać, że udało się tam stworzyć jedno z ciekawszych miejsc (jak nie najciekawsze) na literackiej mapie polskiego fejsbuka. Kanał Fabryki daleki był od typowego, korporacyjnego bełkotu, znajdowały się tutaj posty (zamieszczane kilka razy dziennie!) bardziej osobiste, można było poznać wydawnictwo od kuchni, oczywiście były też najświeższe przecieki, masa bonusów - linki do wywiadów, recenzji, grafiki do nadchodzących pozycji. Każde zadane pytanie doczekało się odpowiedzi - nie zawsze satysfakcjonującej pytającego, na pewno jednak pełnej i sensownej merytorycznie (bo prowadzący wiedział, o czym pisze). Zaowocowało to zresztą ponad 25 tysiącami lajków.
A teraz zagadka: jaki wydawca nie chciałby praktycznie darmowej reklamy w tak licznej grupie fanów? Brawo, zgadliście, szefowie FS, uważający ten kanał za bzdurną fanaberię. Tomka  zwolniono (zresztą w żenujący sposób, bez możliwości pożegnania się z ludźmi - pod presją lajkujących pojawiło się jedynie jakieś bełkotliwe oświadczenie w tej sprawie), nowy prowadzący nie raczył się nawet przedstawić i się zaczęło...
Przy trwającej polityce Fabryki (wspomniane wcześniej grzechy) i braku kontaktu na linii czytelnik-wydawnictwo, pytania i posty fanów zaczęły być coraz bardziej dociekliwe i natarczywe a odpowiedzi  stawały się coraz głupsze ("plum plum" jako odzew na poważne pytanie) i coraz ostrzejsze (co i tak było postępem, bo przynajmniej była to jakaś odpowiedź). Samo nakręcająca się spirala hejtu trwa dalej a wydawca, bombardowany regularnie pytaniami wkurwionych czytelników zamknął się w swojej oblężonej twierdzy i kipi gniewem nie rozumiejąc, skąd w ludziach tyle złości. Może w końcu wykipi... Tym sposobem fanpejdż, który podawany był jako przykład idealnego marketingu fejsbukowego, stał się własnym przeciwieństwem...
Tym sposobem został jeszcze grzech ostatni, wcale nie mniejszy niż wszystkie wcześniejsze...

7. Lenistwo

Osoby odpowiedzialne za kontakty z prasą i fanpejdż nie czytają książek, które promują, o których opowiadają i o których piszą. Lenistwo to - bo im się nie chce, czy jednak pycha- bo po co, książka to przecież tylko kolejny produkt do sprzedania, jak proszek do prania. Mówi się, że dobry marketingowiec sprzeda wszystko, jest jednak kilka rynków na tyle specyficznych, że stają się wyjątkami od tej reguły i jednym z nich jest właśnie rynek książki.
FS wielokrotnie w ostatnim czasie udowodniło, że nie ma pojęcia co tak naprawdę wydaje. Dyrektor Jabłonka w słynnym wywiadzie dla Gazety Wyborczej  - czytacie na własną odpowiedzialność, bo nie dość, że w wypowiedziach masa bzdur, to jeszcze artykuł napisany fatalnie i z błędem już w samym wstępie - opowiada, jak to Jarosław Grzędowicz ze swoim PLO podobny jest do Tolkiena (a chuj tam, że książki obydwu autorów nie mają ze sobą NIC wspólnego, nawet gatunki różne), z Anety Jadowskiej robi debiutantkę, chociaż kilka miesięcy wcześniej wydała u nich powieść (widać obrodziło w Fabryce wielokrotnymi dziewicami, cuda się dzieją), Achaję porównują do Gry o Tron (ja rozumiem, że to zabieg marketingowy, ale litości, gdzie jedno z drugim ma jakiś punkt styczny?!)... Można by tak jeszcze długo. Pycha to w końcu, czy lenistwo?

Nie wiem, jak z tym wszystkim poradzi sobie Fabryka Słów. Czasem widać u nich ciekawe działania, nie cała obecna polityka jest zła, za kilka rzeczy bardzo chętnie bym ich pochwalił, tylko przy tych wszystkich grzechach (spośród nich największym jest brak kontaktu z czytelnikiem i jasnych deklaracji podpartych jakimś sensowniejszym niż "plum plum" wytłumaczeniem) jakoś się człowiekowi odechciewa, za to napisanie kolejnego postu o negatywnej wymowie przychodzi tak łatwo...
Niech sobie FS przypomni (albo zobaczy pierwszy raz) tytuły dwóch wydanych przez siebie powieści - "Siewca Wiatru" i "Zbieracz Burz", a znajdzie odpowiedź na pytanie "Dlaczego oni nas tak krytykują?".

Życzę powodzenia. Serio.

PS Jeśli sytuacja z seriami się nie zmieni, przerzucam się na anglojęzyczne ebooki. Cava już zamówił kilka tomów Warhammera 40K z UK.